Philydor
Philydor es un género de aves paseriformes perteneciente a la familia Furnariidae que agrupa a especies nativas de la América tropical (Neotrópico), donde se distribuyen desde Costa Rica a través de América del Sur hasta el noreste de Argentina.[7] A sus miembros se les conoce por el nombre común de ticoticos,[8] y también hojarasqueros, limpiafrondas o limpia-follajes, entre otros.[9]
Philydor | ||
---|---|---|
![]() | ||
Taxonomía | ||
Reino: | Animalia | |
Filo: | Chordata | |
Clase: | Aves | |
Subclase: | Neornithes | |
Infraclase: | Neognathae | |
Superorden: | Neoaves | |
Orden: | Passeriformes | |
Suborden: | Tyranni | |
Infraorden: | Tyrannides | |
Superfamilia: | Furnarioidea | |
Familia: | Furnariidae | |
Subfamilia: | Furnariinae | |
Tribu: | Philydorini | |
Género: |
Philydor Spix, 1824[1] | |
Especie tipo | ||
Anabates atricapillus = Philydor atricapillus[2] Wied-Neuwied, 1821[3] | ||
Especies | ||
Sinonimia | ||
Etimología
El nombre genérico neutro «Philydor» se compone de las palabras del griego « φιλος philos»: que ama, y «ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos»: agua; significando «que ama el agua».[4]
Características
Las ticoticos de este género son furnáridos bastante grandes, midiendo entre 16,5 y 19 cm de longitud, de cola larga. Son ampliamente encontrados en selvas de baja altitud y montanas bajas; algunas especies son arborícolas y relativamente fáciles de observar, mientras otras permanecen en los matorrales y por lo tanto son más furtivas. Presentan poco o ningún estriado, pero todas tienen lista superciliar, más marcante en algunas que en otras. Comparados con los ticoticos del género Automolus, son más esbeltos y siguen un patrón más robusto.[10]
Lista de especies
Según las clasificaciones del Congreso Ornitológico Internacional (IOC)[11] y Clements Checklist v.2018,[7] el género agrupa a las siguientes especies con el respectivo nombre popular de acuerdo con la Sociedad Española de Ornitología (SEO):[8]
Imagen | Nombre científico | Autor | Nombre común | EC (*)[12] |
---|---|---|---|---|
![]() | Philydor fuscipenne | Salvin, 1866 | ticotico aligrís | LC |
![]() | Philydor erythrocercum | (Pelzeln, 1859) | ticotico lomirrufo | LC |
![]() | Philydor erythropterum | (P.L. Sclater, 1856) | ticotico alicastaño | LC |
Philydor novaesi | Teixeira & Gonzaga, 1986 | ticotico de Alagoas | EX | |
![]() | Philydor atricapillus | (Wied-Neuwied, 1821) | ticotico cabecinegro | LC |
![]() | Philydor rufum | (Vieillot, 1818) | ticotico ocráceo grande | LC |
Philydor pyrrhodes | (Cabanis, 1848) | ticotico lomicanelo | LC | |
(*) Estado de conservación
Taxonomía
La especie antes denominada Philydor dimidiatum, anteriormente agrupada en el presente género, fue movida al género Syndactyla, siguiendo a los estudios de Robbins & Zimmer (2005),[13] y cambiando el nombre científico para Syndactyla dimidiata como aprobado por la Propuesta N° 198 al Comité de Clasificación de Sudamérica (SACC).[14] Este cambio fue confirmado posteriormente por los estudios de Derryberry et al. (2011).[15]
Los estudios genéticos-moleculares de Derryberry et al. (2011),[15] demostraron cabalmente que las entonces especies P. ruficaudatum y P. lichtensteini, pertenecientes al presente, estaban mucho más próximas del género Anabacerthia. Mediante la aprobación de la Propuesta N° 527 al SACC, fueron transferidas, cambiando sus nombres científicos para: Anabacerthia ruficaudata y Anabacerthia lichtensteini.[16]
Los mismos estudios de Derryberry et al. (2011)[15] sugieren que el presente género es polifilético, con la especie tipo del género, P. atricapillus, probablemente hermanada con P. pyrrhodes, y este par formando un grupo monofilético con los géneros Heliobletus y Cichlocolaptes, pero que todas las otras especies actualmente en el género, están más próximas de otros géneros.
Uno de los problemas encontrados es que P. erythropterum y P. rufum están hermanadas con Ancistrops strigilatus, y juntos no están ni cercanamente emparentados con Philydor pero cercanos al clado formado por Clibanornis y Automolus. La solución encontrada fue separar estas dos especies en un género resucitado Dendroma Swainson, 1837, bajo los nombres de Dendroma rufa y Dendroma erythroptera, ya que el género es femenino. El SACC aprobó esta separación en la Propuesta N° 819.[17]
Referencias
- Spix, J.B. von (1824). Avium species novae, quas in itinere per Brasiliam annis MDCCCXVII-MDCCCXX jussu et auspiciis Maximiliani Josephi I. Bavariae regis augustissimi. Suscepto. Collegit et descripsit Dr. Joannes Bapt. de Spix (en latín) 1. 90 pp., 104 tt. Martius, C.F.P. von, curador; Schmidt, Matthias, ilustrador. Monachii (Múnich): Impensis Editoris, 1838. Philydor, descripción original, p.73. Disponible en Biodiversitas Heritage Library. doi:10.5962/bhl.title.63181.
- Zoonomen Nomenclatural data (2013) Alan P. Peterson. Ver Philydor en Furnariidae. Acceso: 1 de septiembre de 2014.
- Black-capped Foliage-gleaner (Philydor atricapillus) en Handbook of the Birds of the World - Alive (en inglés). Consultada el 5 de febrero de 2019.
- Jobling, J.A. (2017). Philydor Key to Scientific Names in Ornithology (en inglés). En: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona. Consultado el 5 de febrero de 2019.
- Dendroma Richmond Index – Genera Dacelalcyon - Dytes – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
- Euphilydor Richmond Index – Genera Eafa - Eyramytis – Division of Birds at the National Museum of Natural History, Washington, D.C.
- Clements, J.F., Schulenberg,T.S., Iliff, M.J., Roberson, D., Fredericks, T.A., Sullivan, B.L. & Wood, C.L. «The eBird/Clements checklist of birds of the world». Disponible para descarga. The Cornell Lab of Ornithology (Planilla Excel )(en inglés). Año:
- Bernis, F; De Juana, E; Del Hoyo, J; Fernández-Cruz, M; Ferrer, X; Sáez-Royuela, R; Sargatal, J (2003). «Nombres en castellano de las aves del mundo recomendados por la Sociedad Española de Ornitología (Octava parte: Orden Passeriformes, Familias Eurylaimidae a Rhinocryptidae)». Ardeola. Handbook of the Birds of the World (Madrid: SEO/BirdLife) 50 (1): 103-110. ISSN 0570-7358. Consultado el 5 de agosto de 2014. P. 105-106.
- Ticotico Ocráceo Grande Philydor rufum (Vieillot, 1818) en Avibase. Consultada el 5 de febrero de 2019.
- Ridgely, Robert & Tudor, Guy. 2009. Philydor, p. 306-308, láminas 12(4-5, 7, 10-11), en Field guide to the songbirds of South America: the passerines – 1.a edición – (Mildred Wyatt-World series in ornithology). University of Texas Press, Austin. ISBN 978-0-292-71748-0
- Gill, F. & Donsker, D. (Eds.). «Ovenbirds & woodcreepers». IOC – World Bird List (en inglés). Consultado el 5 de febrero de 2019. Versión/Año: 9.1/2019.
- BirdLife International. 2019. Philydor. Lista Roja de especies amenazadas de la UICN 2019.3 (en inglés). Consultada el 14 de diciembre de 2019.
- Robbins, M.B.; Zimmer, K.J. (2005). «Taxonomy, vocalizations and natural history of Philydor dimidiatum (Furnariidae), with comments on the systematics of Syndactyla and Simoxenops». Bulletin of the British Ornithologist's Club (en inglés). 125: 212–228. ISSN 0007-1595.
- Robbins, M.B. & Zimmer, K.J., diciembre de 2005. «Transferir Philydor dimidiatum (Furnariidae) al género Syndactyla» Propuesta (#198) al South American Classification Committee. En inglés.
- Derryberry, E.; Claramunt, S.; Derryberry, G.; Chesser, R.T.; Cracraft, J.; Aleixo, A.; Pérez-Éman, J.; Remsen, Jr, J.v.; & Brumfield, R.T. (2011). «Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae)». Evolution (en inglés) (65): 2973-2986. ISSN 0014-3820. doi:10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
- Brumfield, R.T., junio de 2012. «Mover Philydor ruficaudatum y P. lichtensteini para Anabacerthia» Propuesta (527) al South American Classification Committee. En inglés.
- Claramunt, S. (mayo de 2019). «Resucitar el género Dendroma Swainson 1837 para Philydor erythropterum y P. rufum». Propuesta (819). South American Classification Committee (en inglés).
Enlaces externos
Wikispecies tiene un artículo sobre Philydor.
Wikimedia Commons alberga una categoría multimedia sobre Philydor.